ره آورد نور

چکیده

هویت دینی، در زندگی هر فردی نقش بسیار مهمی دارد که امروزه با گسترش فناوری های ارتباطی و اطلاعاتی، به ویژه ظهور پدیده ای به نام فضای مجازی، دچار تحولاتی شده است. هویت، به معنای کیستی است و عامل اساسی در هویت های اجتماعی، تعاملات انسان ها با یکدیگر و به شکل رو در رو و در یک محیط اجتماعی است؛ اما هویت در فضای مجازی، به گونه دیگر تعریف می شود؛ فضای مجازی، به ویژه شبکه های اجتماعی و استفاده روز افزون جمعیت جوان ایرانی از این شبکه ها، هم برای مسیولان و هم برای مردم ایران به یک دغدغه تبدیل شده است. هدف از این مقاله، بررسی پیامدهای فضای مجازی بر هویت دینی جوانان ایرانی است. بنابراین، سؤال اصلی نوشتار حاضر این است که فضای مجازی چه پیامدهایی بر هویت دینی جوانان امروز ایرانی داشته است؟ و نیز بررسی این مسیله که چه رابطه ای بین هویت دینی و فضای مجازی وجود دارد؟ استدلال نویسندگان بر آن است که فضای مجازی با کم اهمیت و کم رنگ کردن سنّت های دینی و مؤلفه های آن، زمینه ساز ایجاد بحران هویت دینی در بین جوانان ایرانی می شود. روش مطالعه، بهره گیری از استدلال های نظری مرتبط با هویت و فضای مجازی می باشد. در این مقاله، ابتدا هویت و هویت دینی و فضای مجازی تعریف شده و سپس به چالش ها و فرصت های هویت دینی در فضای مجازی اشاره شده و در خاتمه نیز فرصت ها و تهدیدات هویت دینی کاربران ایرانی در بین جوانان امروز ایران بررسی شده است. نتایج این بررسی ها و یافته ها نشان می دهد که هر چه وسعت حضور در فضای مجازی بیشتر باشد، سطح هویت دینی جوانان ایرانی تضعیف می گردد که به نوعی مرتبط با فرضیه این مقاله می باشد.

چکیده

پژوهش حاضر، رابطه استفاده از شبکه‌های اجتماعی و هویت دینی کاربران را با استفاده از روش پیمایشی مورد مطالعه قرار داده است. این پژوهش، در دانشگاه‌های سطح شهر تهران، و در بین دانشجویان رشته‌ها و دوره‌های مختلف تحصیلی، صورت گرفته است.

تحلیل یافته‌های این مطالعه که هویت دینی کاربران در پنج حیطه: احساس، باور و اعتقاد، روابط صمیمی با خانواده، عملکرد آموزشی والدین در حوزه دین و پای‌بندی والدین به ارزش‌ها و اعتقادات دینی مورد بررسی و ارزیابی قرار می‌دهد، نشان از آن دارد که صرف حضور و استفاده از شبکه‌های اجتماعی مجازی بر تضعیف هویت دینی کاربران تأثیر معناداری ندارد؛ ولی نوع استفاده از این شبکه‌ها، از نظر استفاده کاربردی و یا تفریحی، مدت زمان طولانی حضور در این شبکه‌ها و همچنین هدف استفاده کاربران از این شبکه‌ها به علاوه طبقه و پایگاه اجتماعی آنان، در تضعیف هویت دینی کاربران و تمایل آنان در حرکت از هویت سنتی و اصیل دینی به سوی هویت بازتابی و مدرن تأثیرگذار بوده و حداقل این‌که هویت اصیل کاربران را در برخی از حیطه‌ها دچار تشکیک می‌کند.